Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/40 w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR) zostało przyjęte 19 grudnia 2024 r., opublikowane w Dzienniku Urzędowym 22 stycznia 2025 r. i weszło w życie 11 lutego 2025 r. Zasadnicze przepisy zaczną być stosowane od 12 sierpnia 2026 r., co oznacza, że właśnie ten moment wyznacza praktyczny start „nowej ery” opakowań w całej Unii Europejskiej.
PPWR zastępuje dotychczasową dyrektywę 94/62/WE, a jednocześnie zmienia rozporządzenie (UE) 2019/1020 i dyrektywę (UE) 2019/904 (SUP). W odróżnieniu od dyrektywy, nowe przepisy mają formę rozporządzenia, a więc obowiązują bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich – bez konieczności implementacji do prawa krajowego, choć oczywiście wymagają dostosowania krajowych systemów ROP i finansowania gospodarki odpadami.
Masz wątpliwości, jak stosować przepisy PPWR w praktyce? Skontaktuj się z nami - chętnie pomożemy!
Co dokładnie zmienia PPWR
Nowe rozporządzenie obejmuje wszystkie rodzaje opakowań – niezależnie od materiału i źródła pochodzenia, od opakowań przemysłowych po detaliczne i domowe. Jego podstawowy cel jest jasny: ograniczyć zbędne opakowania, promować ponowne użycie, ułatwić recykling oraz silniej powiązać projektowanie opakowań z ich późniejszym zagospodarowaniem jako odpadów.
Kluczową zmianą jest wymóg, by każde opakowanie wprowadzane na rynek UE było „recyklowalne”. W praktyce oznacza to nie tylko spełnienie parametrów technicznych, ale także konieczność takiego zaprojektowania opakowania, aby dało się je faktycznie zebrać, posegregować i poddać recyklingowi w działających systemach zbiórki i przetwarzania. Wymóg recyklingu „w skali” zaczyna obowiązywać od 2035 r., natomiast już od 2030 r. wprowadzony zostanie system klas recyklowalności, a od 2038 r. – bardziej rygorystyczne obowiązki w tym zakresie.
PPWR wymaga również, aby określone rodzaje opakowań z tworzyw sztucznych zawierały minimalną ilość recyklatu – przy czym rozporządzenie przewiduje wyjątki m.in. dla opakowań farmaceutycznych, opakowań dla żywności niemowląt czy wybranych zastosowań medycznych. Producent, który dotąd mógł traktować recyklat jako „opcję”, będzie musiał uwzględnić go w projekcie opakowania i w swoich łańcuchach dostaw.Dewiza - recykling i redukcja
Dewiza - recykling i redukcja
Rozporządzenie kładzie też silny nacisk na redukcję ilości odpadów opakowaniowych na mieszkańca. Państwa członkowskie mają obowiązek stopniowego zmniejszania masy odpadów opakowaniowych, z wyznaczonymi celami na 2030, 2035 i 2040 r., odnosząc się do poziomu z 2018 r. Równolegle obowiązują cele recyklingu – co najmniej 65% wszystkich odpadów opakowaniowych do 2025 r. i 70% do 2030 r., z odrębnymi poziomami dla materiałów takich jak papier, szkło, tworzywa sztuczne czy metale.
Koniec „pakowania powietrza” i ograniczenia jednorazówek
Nowe przepisy bardzo konkretnie podchodzą do problemu nadmiernego opakowania. Od 2030 r. opakowania zbiorcze, transportowe i stosowane w e-commerce nie będą mogły zawierać więcej niż 50% pustej przestrzeni. Opakowania sprzedażowe również muszą być projektowane w taki sposób, aby zminimalizować niewykorzystaną objętość – argument marketingowy czy „lepsza ekspozycja na półce” nie będzie już uznawany za uzasadnienie dodatkowych warstw kartonu, folii czy wypełniaczy.
PPWR wprowadza także zakaz określonych formatów jednorazowych opakowań od 2030 r. Z listy w załączniku V znikają m.in. jednorazowe opakowania na żywność i napoje spożywane na miejscu w hotelach, barach i restauracjach, miniaturowe kosmetyki hotelowe, jednorazowe porcje sosów, przypraw, śmietanek do kawy i cukru oraz większość bardzo lekkich toreb foliowych. Zakazane mają być również jednorazowe folijki i owijki służące tylko do sprzedawania konsumentowi więcej niż jednego produktu oraz część opakowań dla świeżych owoców i warzyw poniżej 1,5 kg.
Reuse, refill, HoReCa i systemy kaucyjne
PPWR wzmacnia rolę opakowań wielokrotnego użytku oraz systemów ponownego napełniania. Rozporządzenie wprowadza cele udziału opakowań wielokrotnego użytku m.in. dla opakowań transportowych, grupowych oraz opakowań napojów – tak, aby krok po kroku przesuwać rynek z modelu „użyj i wyrzuć” w stronę systemów zwrotnych i refill.
Rozporządzenie potwierdza także kluczową rolę systemów kaucyjnych. Do 2029 r. państwa członkowskie powinny zapewnić funkcjonowanie systemów kaucyjnych dla jednorazowych plastikowych i metalowych pojemników na napoje, chyba że już obecnie osiągają bardzo wysoki poziom selektywnej zbiórki.
Co obowiązuje dziś w Polsce
Na poziomie krajowym, do czasu pełnego wdrożenia rozwiązań wynikających z PPWR, podstawą prawną pozostaje ustawa z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Jej jednolity tekst został ogłoszony obwieszczeniem Marszałka Sejmu z 26 czerwca 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 870). To właśnie ta ustawa określa dziś definicję „wprowadzającego produkty w opakowaniach”, zasady działania organizacji odzysku opakowań, a także mechanizm opłaty produktowej.
Na dzień 26 listopada 2025 r. nowa ustawa kompleksowo regulująca ROP dla opakowań, określana roboczo jako UC100, nie została jeszcze ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Zgodnie z informacją Ministerstwa Klimatu i Środowiska projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (UC100) opublikowano 13 sierpnia 2025 r. i nadal jest on na etapie uzgodnień międzyresortowych, opiniowania oraz konsultacji publicznych. Publikacja ustawy w Dzienniku Ustaw została zaplanowana na IV kwartał 2025 r., ale na moment sporządzania niniejszego tekstu proces legislacyjny nie został jeszcze zakończony.
Projekt UC100 i nowa opłata opakowaniowa
Projekt ustawy UC100 ma dostosować polski system do wymagań PPWR oraz zaktualizowanych dyrektyw odpadowych, w szczególności w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów opisuje projekt jako implementujący prawo UE (typ C), z numerem UC100 w wykazie prac legislacyjnych rządu.
Nowy system ma opierać się na kilku kluczowych założeniach. Po pierwsze, definicja „producenta” opakowań zostanie powiązana z konstrukcją PPWR. Zgodnie z tym rozporządzeniem producentem jest podmiot, który po raz pierwszy udostępnia opakowanie (w tym opakowanie produktu w opakowaniu) na terytorium danego państwa członkowskiego albo rozpakowuje je, nie będąc użytkownikiem końcowym. To podejście różni się od obowiązującej dziś w polskiej ustawie definicji „wprowadzającego produkty w opakowaniach”, która oparta jest na krajowej konstrukcji prawnej i innych kryteriach. W efekcie to, czy dana firma zostanie zakwalifikowana jako „producent” w rozumieniu PPWR i projektowanej ustawy UC100, nie jest automatycznie równoważne z dotychczasowym statusem „wprowadzającego” – wymaga odrębnej analizy roli w łańcuchu dostaw.
Projekt zakłada także wprowadzenie nowego instrumentu finansowego – opłaty opakowaniowej. Jak wskazuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska, już od 2026 r. do systemu mają wpływać pierwsze środki od producentów opakowań, w 2027 r. finansowanie ma wzrosnąć, a od 2028 r. system ma funkcjonować w pełni, przy przeniesieniu ciężaru finansowania na producentów i redystrybucji środków przez NFOŚiGW na gminy oraz innych uczestników systemu.
W okresie przejściowym, czyli w latach 2026–2027, wysokość opłaty opakowaniowej ma być powiązana z obecnymi stawkami opłaty produktowej. Zgodnie z komunikatem MKiŚ w 2026 r. opłata opakowaniowa ma wynosić 8% stawki opłaty produktowej w zł/kg określonej w rozporządzeniu MKiŚ z 9 grudnia 2023 r., a w 2027 r. – 20% tej stawki. Przykładowe wyliczenia przedstawione na stronie ministerstwa pokazują, że w 2026 r. opłata będzie sięgała maksymalnie około pół grosza za jednostkowe opakowanie, natomiast po pełnym wdrożeniu systemu w 2028 r. koszt ten ma wynosić kilka groszy na sztukę.
Projekt UC100 przewiduje dwuletni okres przejściowy, w którym obecny system (organizacje odzysku opakowań, opłata produktowa i dokumenty DPR/EDPR) będzie równolegle wygaszany na rzecz nowego modelu ROP finansowanego opłatą opakowaniową. Docelowo, od 2028 r., głównym źródłem finansowania gospodarki odpadami opakowaniowymi ma być właśnie opłata opakowaniowa, a tradycyjna opłata produktowa w odniesieniu do opakowań ma zostać zniesiona. Rola obecnych organizacji odzysku zostanie istotnie przedefiniowana, a centralnym podmiotem zarządzającym środkami stanie się NFOŚiGW.
Co to oznacza dla przedsiębiorstw
Nowa architektura regulacyjna ma dwa poziomy: unijny, reprezentowany przez PPWR, oraz krajowy, budowany w Polsce w oparciu o projekt UC100. Na poziomie UE przesądzone są zarówno daty wejścia w życie i stosowania rozporządzenia, jak i główne kierunki zmian: recyklowalność wszystkich opakowań, ograniczenie nadmiernego pakowania, zakazy określonych formatów jednorazowych opakowań, cele recyklingu i reuse, obowiązkowe systemy kaucyjne oraz rozszerzona odpowiedzialność producentów obejmująca cały cykl życia opakowania.
Dla wielu firm kluczowe będzie teraz uporządkowanie kilku kwestii. Po pierwsze, konieczne jest precyzyjne ustalenie, czy w świetle PPWR i projektowanej ustawy UC100 dana organizacja będzie „producentem”, czy też pozostanie wyłącznie uczestnikiem łańcucha dostaw objętym innymi obowiązkami. Po drugie, niezbędna jest inwentaryzacja stosowanych opakowań: materiałów, mas, struktur wielomateriałowych, poziomów recyklowalności oraz potencjalnego udziału recyklatu.
Po trzecie, warto zawczasu przeanalizować zapisy umów z organizacjami odzysku i kontrahentami, aby odpowiednio przygotować się do okresu przejściowego 2026–2027 i późniejszego pełnego wdrożenia systemu od 2028 r.
Wreszcie, na poziomie strategicznym PPWR i nadchodząca krajowa ustawa UC100 przesuwają ciężar odpowiedzialności z gmin i mieszkańców na podmioty wprowadzające opakowania na rynek. Nowy model finansowania systemu ROP ma zapewnić stabilniejsze opłaty za odpady komunalne, a jednocześnie silniej premiować te rozwiązania opakowaniowe, które są lżejsze, łatwiejsze w recyklingu i bardziej nadają się do ponownego użycia.
Podsumowanie
PPWR wyznacza ramy, w których opakowanie przestaje być neutralnym nośnikiem produktu, a staje się pełnoprawnym elementem polityki klimatycznej i zasobowej Unii Europejskiej. Polski projekt UC100 ma ten europejski szkielet wypełnić krajową treścią: nową opłatą opakowaniową, redefinicją pojęcia producenta oraz przebudową systemu ROP.
Dla przedsiębiorstw oznacza to okres wzmożonych przygotowań – od przeglądu opakowań i łańcuchów dostaw, przez weryfikację ról i obowiązków w łańcuchu wartości, aż po negocjacje kontraktów i budowę nowych modeli rozliczeń z partnerami handlowymi. Jednocześnie jest to szansa, aby wcześniejsze dostosowanie do PPWR i nadchodzących krajowych przepisów potraktować jako źródło przewagi konkurencyjnej, a nie tylko kolejny obowiązek regulacyjny.